Norveç’in kuzeyinde, Tromsø kentinin yaklaşık 36 kilometre batısında, haritada küçük lakin manası büyük bir nokta var: Sommarøy. Yaklaşık 300 kişinin yaşadığı bu ada; turkuaz denizi, sert rüzgârları ve beyaz kumsallarıyla tipik bir balıkçı kasabasına benzese de, onu dünyada eşsiz kılan şey aslında zamanla kurduğu bağ.
Burada beşerler birden fazla vakit saate değil, güneşin açısına, gökyüzünün tonuna ve kendi iç ritimlerine göre yaşıyor. Ada son yıllarda “saatin işlemediği yer” olarak anılıyor. Zira Sommarøy’de vakit hakikaten biraz esniyor…
KÜÇÜK BİR BALIKÇI KASABASINDAN DÜNYAYA AÇILAN HİKAYE
Sommarøy, yüzölçümü sadece 0,41 km² olan eski bir balıkçı yerleşimi. Nüfusu resmi kayıtlara nazaran 300 civarı. Buna karşın Tromsø bölgesinin en faal balıkçılık merkezlerinden biri.
– En değerli geçim kaynağı ringa balığı.
– Adada yüksek teknolojiye sahip bir sürece tesisi bulunuyor.
– İşlenen balıklar dondurulup dünyanın farklı bölgelerine ihraç ediliyor.
Kişi başına düşen ihracat bedeli düşünüldüğünde, Sommarøy ekonomik olarak küçük lakin tesiri büyük bir ada. Son yıllarda turizm de ikinci bölüm haline gelmiş durumda. Ada; butik oteller, kiralık kabinler, sessiz koylar ve kuzey ışıklarını izlemek için gelen ziyaretçileriyle tanınıyor.
69 GÜN BOYUNCA GÜNEŞ BATMIYOR
Sommarøy, Kuzey Kutup Dairesi’nin üzerinde yer aldığı için ışık döngüsü sıradan değil. Her yıl yaklaşık 18 Mayıs’tan 26 Temmuza kadar güneş hiç batmıyor; gece yarısı bile gökyüzü aydınlık kalıyor. Bu periyoda “midnight sun” yani gece yarısı güneşi deniyor.
Bu 69 gün boyunca ada farklı bir ritme giriyor:
– Gece 03:00’te denize giren çocuklar
– Gece yarısı futbol oynayan gruplar
– Sabaha karşı mangal yapan aileler
– Öğle uykusunu gece 2’de uyuyan aileler
Tüm bunlar Sommarøy’de çok olağan. Zira beden saati, güneşten farklı çalışsa bile, vakit kavramı esniyor.
Kış aylarında ise tablo bilakis dönüyor. Kasım sonundan ocak ayına kadar güneş ufuk çizgisinin üzerine çıkmıyor; bu periyoda “polar night” deniyor. Tam karanlık demek değil bu; gökyüzünde derin mavi tonlar, loş bir alacakaranlık hakim. Fakat asıl büyü, geceleri kuzey ışıklarının (Aurora Borealis) gökyüzünü doldurmasıyla başlıyor.
‘ZAMANSIZ ADA’ KAMPANYASI VE GERÇEKLER
2019’da ada, dünyada ses getiren bir kampanya başlattı: “Sommarøy resmî olarak saat-özgür bölge ilan edilsin!” Haberler yayıldı, görüntüler çekildi, beşerler saatlerini adaya bağlayan köprüye asmaya başladı. Kısa müddet sonra bunun bir pazarlama kampanyası olduğu ortaya çıktı.
Ancak adalılar şu soruyu sordu: “Biz zati saatsiz yaşıyorsak, bu neden düzmece olsun?” Bugün resmi bir ‘zamansız bölge’ statüsü yok. Ancak adaya gelen birçok kişi burada zamanın nitekim farklı aktığını söylüyor.
KÜÇÜK TOPLULUK GÜÇLÜ BAĞLAR
Sommarøy’un en besbelli özelliği, küçük bir topluluğun birbirine sıkı sıkıya bağlı olması. Yaklaşık 300 kişinin yaşadığı bu yerde, herkes birbirini tanıyor ve bağları çok güçlü. Ada halkının gündelik hayatında hava durumu ve deniz, saatten daha belirleyici.
– Fırtına varsa, plan ertelenir.
– Gökyüzü açıksa, gece de olsa dışarı çıkılır.
– Kış gecelerinde mesken buluşmaları ve ışık terapileri yapılır.
Bu manada Sommarøy, çağdaş dünyanın takvim ve saat baskısına karşı sessiz bir itiraz üzere duruyor.
DOĞANIN SAHNESİ: BEYAZ KUMSALLAR VE KUZEY IŞIKLARI
Sommarøy, Kuzey Norveç’in soğuk sularında yer alıyor. Ada, bembeyaz mercan gibisi kumsalları ve turkuaz deniz rengi ile ünlü. Bilhassa yaz aylarında ışığın açısı ve uzun süren gündüzler, suya farklı bir ton veriyor.
Yapılabilecek aktiviteler:
– Gece yarısı kıyıda yürüyüş
– Kayak yahut kanoyla koyları keşfetme
– Küçük adacıklar ortasında tekne turları
– Yaz ortasında “midnight sun” görünümlü piknikler
– Kışın kuzey ışıkları izleme turları
Tromsø bölgesi, kuzey ışıkları için aslında dünyanın en tanınan noktalarından biri. Sommarøy ise hem kalabalıktan uzak hem de ışık kirliliğinin az olduğu bir pozisyonda olduğu için, gökyüzünü izlemek isteyenler için adeta doğal bir seyir terası üzere.
NORVEÇ’TE VAKİT VE RUH SAĞLIĞI
Norveç, uzun kışları nedeniyle psikologlar tarafından “ışığın psikolojisi” üzerine araştırmaların en ağır yapıldığı ülkelerden biri. Uzmanlara göre güneş ışığındaki değişim bile beyni direkt etkiliyor.
Bazı okullarda çocuklara “ışık döngüsüne nazaran yaşama” eğitimi veriliyor. Saat değil, güneş açısı ile uyanan öğrenciler var. Bu yaklaşım, Norveç’in vakit algısının sadece saatten ibaret olmadığını; ruh sıhhatiyle direkt temaslı olduğunu gösteriyor.
Sommarøy’de yaşamak kolay değil. Ada, dışarıdan huzurlu görünse de kış aylarında tabiatla önemli bir çaba başlıyor. Ada halkı için bu ritim, sırf fizikî değil tıpkı vakitte duygusal da.
- Sıcaklık –15°C’ye kadar düşebiliyor.
- Fırtınalı günlerde deniz ulaşımı ve balıkçılık duruyor.
- Marketler sonlu çalışabiliyor.
- Gençlerin bir kısmı iş bulmak için Tromsø’ya göç ediyor.
- Uzun karanlık devirlerde birtakım şahıslarda mevsimsel depresyon (SAD) görülüyor.
Buna karşın adada birlikte yaşama kültürü çok güçlü. Bir ada sakini bu durumu şöyle özetliyor: “Burada tek başına yaşayamazsın. Hava soğuk olsa da beşerler sıcak kalmalı.”
YAVAŞ ÖMRÜN ADRESİ
Sommarøy’de yaşamak mümkün mü? Evet. Lakin sadece tabiata değil, topluluğa ahenk sağlayabilenler için. Ada büyük bir cümbüş merkezi değil; daha çok doğayla uyumlu, sakin ve yavaş ömrü tercih edenlerin adresi. Tromsø’dan adaya otobüs, araç yahut cins şirketleriyle 40–60 dakikada ulaşmak mümkün.
Yerleşmeyi düşünenler için kıymetli bilgiler:
– Vize ve oturum: Norveç’e giriş için resmi müsaade gerekli.
– Türk vatandaşları: Vize + çalışma / eğitim müsaadesi kural.
– İş imkanları: Balıkçılık, turizm, küçük işletmeler ve dijital işler.
– Kira fiyatları: 7.000 – 10.000 NOK (24.000 – 35.000 TL) civarında.
– Ev almak: Mümkün ancak topluluk ahengi çok önemseniyor.
Uzaktan çalışanlar için ise ada daha da cazip. Muharrir, dizayncı, yazılımcı üzere uzaktan çalışan biriysen, Sommarøy tam sana nazaran. Son yıllarda adaya kimi Avrupalı dijital göçmenlerin taşınması tesadüf değil.
